مقدمه
بیماری زونا (Shingles یا هرپس زوستر) یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد بثورات دردناک و تاولهای پوستی میشود. این بیماری ناشی از فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر (VZV) است که عامل بیماری آبله مرغان نیز محسوب میشود. یک سوال رایج درباره زونا این است: “آیا زونا واگیردار است؟” پاسخ کوتاه این است که زونا مستقیماً باعث انتقال زونا به دیگران نمیشود، اما ویروس موجود در تاولها میتواند باعث ابتلای افراد به آبله مرغان شود. در ادامه به جزئیات این موضوع میپردازیم.

۱. علت بیماری زونا

• ویروس واریسلا زوستر پس از بهبودی از آبله مرغان، در بدن (در سلولهای عصبی) به صورت غیرفعال باقی میماند.
• در صورت ضعف سیستم ایمنی (به دلیل سن بالا، استرس، بیماریهایی مانند سرطان، یا مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی)، ویروس مجدداً فعال شده و به شکل زونا ظاهر میشود.

۲. آیا زونا مسری است؟

• زونا به خودی خود مسری نیست، اما ویروس موجود در تاولهای پوستی فرد مبتلا میتواند به دیگران سرایت کند.
• اگر فردی هرگز آبله مرغان نگرفته باشد یا واکسن آبله مرغان نزده باشد، در صورت تماس با مایع داخل تاولهای زونا، ممکن است به آبله مرغان مبتلا شود (نه زونا).
• ویروس از طریق تماس مستقیم با تاولها یا قطرات تنفسی (در موارد نادر) منتقل میشود.
• فرد مبتلا به زونا از زمانی که تاولها ظاهر میشوند تا وقتی کاملاً خشک و پوسته پوسته شوند (معمولاً ۷ تا ۱۰ روز) میتواند ناقل ویروس باشد.

۳. گروههای در معرض خطر

ویروس زونا برای این افراد خطرناک است:

• زنان باردار که آبله مرغان نگرفته اند.
• نوزادان و کودکان واکسینه نشده.
• افراد با سیستم ایمنی ضعیف (مبتلایان به HIV، سرطان، یا دریافت کنندگان پیوند عضو).

۴. علائم زونا

• درد سوزشی، خارش یا بیحسی در یک طرف بدن (معمولاً در قفسه سینه، شکم یا صورت).
• ظهور بثورات قرمز و تاولهای پر از مایع پس از ۱ تا ۵ روز.
• تب، لرز، سردرد و خستگی.
• در موارد شدید: درگیری چشم (زوستر چشمی) یا گوش (سندرم رامسی هانت).

۵. پیشگیری از انتقال ویروس

• پوشاندن تاولها با گاز استریل یا لباس.
• اجتناب از تماس فیزیکی با زنان باردار، نوزادان و افراد دارای نقص ایمنی.
• شستن دستها به طور مرتب.
• واکسیناسیون:
  • واکسن Shingrix (برای افراد بالای ۵۰ سال و کسانی که سابقه زونا دارند).
  • واکسن آبله مرغان (Varivax) برای کودکان و بزرگسالان واکسینه نشده.

۶. درمان زونا

• داروهای ضدویروس (مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر) برای کاهش شدت و مدت بیماری.
• مسکنها (ایبوپروفن، یا در موارد شدید، داروهای مخدر).
• کرمهای موضعی مانند کپسایسین برای کاهش درد.
• در صورت بروز عوارض (مانند درد عصبی پس از زونا یا Postherpetic Neuralgia)، درمانهای تخصصی ضروری است.

۷. عوارض احتمالی

• درد عصبی مزمن (تا ماهها یا سالها پس از بهبودی).
• عفونتهای باکتریایی ثانویه در محل تاولها.
• درگیری چشم و کاهش بینایی.
• التهاب مغز یا نخاع (نادر).

بیماری زونا چشمی (هرپس زوستر چشمی)زونا چشمی (Ocular Shingles یا Herpes Zoster Ophthalmicus) نوعی عفونت ویروسی است که زمانی رخ میدهد که ویروس واریسلا زوستر (عامل آبله مرغان و زونا) به چشم و اطراف آن حمله کند. این بیماری معمولاً با فعالسازی مجدد ویروس در شاخه چشمی عصب سهقلو (عصب ترایجمینال) ایجاد میشود و در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است به عوارض جدی مانند کاهش بینایی منجر شود.

۱. علت بیماری زونا چشمی

• ویروس واریسلا زوستر پس از ابتلا به آبله مرغان، در گانگلیونهای عصبی به صورت غیرفعال باقی میماند.
• ضعف سیستم ایمنی (ناشی از افزایش سن، استرس، بیماریهای مزمن مانند دیابت، یا مصرف داروهای سرکوبکننده ایمنی) باعث فعال شدن مجدد ویروس و حرکت آن به سمت پوست و چشم میشود.
• زونا چشمی معمولاً زمانی رخ میدهد که ویروس، شاخه چشمی عصب سهقلو (V1) را درگیر کند.

۲. علائم زونا چشمی

• علائم اولیه:
  • درد شدید و سوزش در یک طرف صورت (به ویژه پیشانی، پلکها یا بینی).
  • قرمزی و التهاب پوست اطراف چشم.
  • ظهور بثورات قرمز و تاولهای پر از مایع روی پلکها، پیشانی یا بینی.
• علائم چشمی:
  • قرمزی و تحریک چشم.
  • حساسیت به نور (فتوفوبیا).
  • تاری دید یا دیدن نقاط شناور.
  • احساس وجود جسم خارجی در چشم.
  • تورم قرنیه (کراتیت) یا التهاب عنبیه (یووئیت).
• در موارد پیشرفته: زخم قرنیه، آبسیاه (گلوکوم) یا کاهش دائمی بینایی.

۳. راههای انتقال ویروس

• زونا چشمی مستقیماً باعث انتقال زونا به دیگران نمیشود، اما مایع داخل تاولها حاوی ویروس فعال است.
• افراد واکسینه نشده یا کسانی که هرگز آبله مرغان نگرفته اند، در صورت تماس با تاولها ممکن است به آبله مرغان مبتلا شوند.
• انتقال ویروس از طریق تماس مستقیم با تاولها یا استنشاق قطرات تنفسی (در موارد نادر) امکانپذیر است.

۴. گروههای در معرض خطر

• افراد بالای ۵۰ سال.
• بیماران مبتلا به ایدز، سرطان یا دیابت.
• افرادی که داروهای سرکوب کننده ایمنی (مانند کورتون) مصرف میکنند.
• زنان باردار و نوزادان واکسینه نشده

۵. تشخیص بیماری

• معاینه بالینی: بررسی بثورات پوستی و علائم چشمی.
• تستهای آزمایشگاهی: نمونه گیری از مایع تاولها برای تأیید حضور ویروس.
• معاینه تخصصی چشم:
  • استفاده از slit lamp برای بررسی التهاب قرنیه، عنبیه یا شبکیه.
  • اندازه گیری فشار داخل چشم (برای تشخیص گلوکوم).

۶. درمان زونا چشمی

• داروهای ضدویروس خوراکی:
  • آسیکلوویر (Acyclovir)، والاسیکلوویر (Valacyclovir) یا فامسیکلوویر (Famciclovir) برای مهار تکثیر ویروس (به مدت ۷ تا ۱۰ روز).
• قطره های چشمی:
  • قطرههای استروئیدی (برای کاهش التهاب قرنیه یا یووئیت).
  • قطره های ضدویروس (مانند گانسیکلوویر).
  • قطرههای مرطوب کننده برای جلوگیری از خشکی چشم.
• مسکنها:
  • داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) یا اپیوئیدها برای درد شدید.
• درمان عوارض:
  • آنتی بیوتیک برای عفونتهای باکتریایی ثانویه.
  • جراحی قرنیه در موارد زخمهای عمیق.

۷. عوارض احتمالی

• کراتیت (التهاب قرنیه): شایعترین عارضه که ممکن است به زخم قرنیه منجر شود.
• یووئیت قدامی: التهاب عنبیه و جسم مژگانی.
• گلوکوم ثانویه: افزایش فشار داخل چشم.
• التهاب عصب بینایی: کاهش ناگهانی بینایی.
• درد عصبی مزمن (PHN): درد مداوم حتی پس از بهبودی بثورات.

۸. پیشگیری

• واکسیناسیون:
  • واکسن Shingrix (برای افراد بالای ۵۰ سال) با اثربخشی بیش از ۹۰٪.
  • واکسن آبله مرغان (Varivax) برای کودکان و بزرگسالان واکسینه نشده.
• رعایت بهداشت:
  • پوشاندن تاولها با گاز استریل.
  • شستن دستها پس از تماس با نواحی آلوده.
  • اجتناب از تماس با نوزادان، زنان باردار و افراد دارای نقص ایمنی.

بیماری زونا (هرپس زوستر) چقدر طول میکشد؟

بیماری زونا (Shingles) یک عفونت ویروسی ناشی از فعالسازی مجدد ویروس واریسلا زوستر (VZV) است که پس از ابتلا به آبله مرغان در بدن باقی میماند. یکی از سوالات رایج درباره این بیماری، مدت زمان بهبودی و مراحل مختلف آن است. طول دوره زونا بستگی به عوامل متعددی مانند سن، وضعیت سیستم ایمنی، سرعت شروع درمان و بروز عوارض دارد. در این مقاله، مراحل بیماری و مدت زمان هر مرحله بهطور دقیق بررسی میشود.

۱. مراحل بیماری زونا و مدت زمان آنها

زونا معمولاً در سه مرحله اصلی رخ میدهد:

الف. مرحله پیشدرآمد (Prodromal Phase)

• مدت زمان: ۱ تا ۵ روز قبل از ظهور بثورات پوستی.
• علائم:
  • درد سوزشی، خارش یا گزگز در یک ناحیه خاص (معمولاً یک طرف بدن).
  • سردرد، تب خفیف، خستگی و حساسیت به نور.
• در این مرحله ویروس شروع به فعالیت مجدد در اعصاب میکند، اما هنوز بثورات ظاهر نشدهاند.

ب. مرحله فعال (Active Phase)

• مدت زمان: ۲ تا ۴ هفته.
• علائم:
  • ظهور بثورات قرمز و تاولهای پر از مایع در ناحیه دردناک (اغلب در قفسه سینه، کمر یا صورت).
  • تاولها طی ۷ تا ۱۰ روز خشک شده و پوسته پوسته میشوند.
  • درد شدید که ممکن است با سوزش یا خارش همراه باشد.
• نکته: تاولها پس از ۲ تا ۴ هفته کاملاً محو میشوند، اما درد ممکن است ادامه یابد.

ج. مرحله پس از بهبودی (Postherpetic Neuralgia یا PHN)

• مدت زمان: از ۱ ماه تا چند سال (در ۱۰-۲۰٪ بیماران).
• علائم:
  • درد مزمن، سوزش یا بیحسی در ناحیهای که بثورات وجود داشت.
  • این درد ناشی از آسیب عصبی است و در افراد مسن شایعتر است.

۲. عوامل مؤثر بر طول دوره زونا

• سن: افراد بالای ۵۰ سال دوره طولانیتر و عوارض شدیدتری را تجربه میکنند.
• سیستم ایمنی: بیماران با نقص ایمنی (مانند مبتلایان به سرطان یا ایدز) بهبودی کندتری دارند.
• سرعت شروع درمان: مصرف داروهای ضدویروس (مانند آسیکلوویر) در ۷۲ ساعت اول، طول دوره و شدت درد را کاهش میدهد.
• محل درگیری: زونای چشمی یا گوشی ممکن است بهبودی طولانیتر و عوارض جدیتری داشته باشد.

۳. جدول زمانی بهبودی زونا

۴. درمان و تأثیر آن بر کاهش مدت بیماری

• داروهای ضدویروس (والاسیکلوویر، آسیکلوویر):
  • اگر در ۷۲ ساعت اول شروع شوند، مدت بیماری را ۲۵-۳۰٪ کوتاه میکنند.
• مسکنها:
  • داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) یا اپیوئیدها برای کنترل درد.
• درمانهای موضعی:
  • کمپرس سرد یا کرمهای حیدروکورتیزون برای کاهش خارش.
• درمان PHN:
  • داروهای ضدافسردگی (آمیتریپتیلین) یا ضدتشنج (گاباپنتین) برای درد عصبی.

۵. عوارضی که مدت بیماری را افزایش میدهند

• پسوردرد زونا (PHN): شایعترین عارضه که بهبودی را ماهها به تأخیر میاندازد.
• عفونت باکتریایی ثانویه: در صورت عدم مراقبت از تاولها، نیاز به آنتیبیوتیک و طولانیتر شدن درمان دارد.
• درگیری چشم یا گوش: نیاز به مداخله تخصصی و افزایش مدت بهبودی.

۶. پیشگیری از طولانی شدن زونا

• واکسیناسیون:
  • واکسن Shingrix (برای افراد بالای ۵۰ سال) خطر ابتلا به زونا را ۹۰٪ کاهش میدهد.
• تقویت سیستم ایمنی:
  • تغذیه سالم، مدیریت استرس و ورزش منظم.
• اجتناب از تماس با افراد مستعد:
  • تاولها را بپوشانید تا از انتقال ویروس جلوگیری شود.

بیماری زونا در کودکان

مقدمه

بیماری زونا (هرپس زوستر) یک عفونت ویروسی است که به دلیل فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد میشود. این ویروس عامل بیماری آبله مرغان نیز هست. پس از بهبودی آبله مرغان، ویروس در گانگلیونهای عصبی بهصورت غیرفعال باقی میماند و ممکن است سالها بعد به دلایلی مانند ضعف سیستم ایمنی، دوباره فعال شود. اگرچه زونا بیشتر در بزرگسالان شایع است، کودکان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند، به ویژه اگر سابقه آبله مرغان در سنین پایین داشته باشند یا سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند.

علل و عوامل خطر

• فعالسازی مجدد ویروس: پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بدن باقی میماند و میتواند در صورت تضعیف سیستم ایمنی (مانند استرس، بیماریهای خودایمنی، یا شیمی درمانی) مجدداً فعال شود.
• سن پایین هنگام آبله مرغان: کودکانی که قبل از یک سالگی به آبله مرغان مبتلا شدهاند، خطر بیشتری برای ابتلا به زونا دارند.
• ضعف سیستم ایمنی: کودکان مبتلا به HIV، سرطان، یا دریافت کنندگان پیوند عضو در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
• قرارگیری در معرض ویروس در دوران بارداری: نوزادانی که مادرانشان در بارداری به آبله مرغان مبتلا شده اند، ممکن است مستعدتر باشند.

راههای انتقال

زونا از طریق تماس مستقیم با مایع داخل تاولهای پوستی فرد مبتلا قابل انتقال است. این ویروس میتواند در افرادی که واکسن آبله مرغان نزده اند یا قبلاً مبتلا نشدهاند، باعث بروز آبله مرغان شود. بیمار از زمانی که تاولها ظاهر میشوند تا وقتی کاملاً خشک شوند، ناقل است.

علائم و نشانه ها

• راش پوستی: قرمزی و تاولهای کوچک که معمولاً در یک ناحیه خاص (دردماتوم خاص) ظاهر میشوند.
• درد و خارش: ممکن است خفیفتر از بزرگسالان باشد، اما برخی کودکان درد قابل توجهی را گزارش میکنند.
• علائم عمومی: تب، سردرد، خستگی و بی اشتهایی.
• علائم پیشدرآمد: گزگز یا سوزش پوست قبل از ظهور راش.

تشخیص

• معاینه بالینی: پزشک بر اساس شکل و الگوی راش و سابقه آبله مرغان تشخیص میدهد.
• آزمایشهای تکمیلی: در موارد نامشخص، نمونه گیری از مایع تاول برای PCR یا کشت ویروسی انجام میشود.

درمان

• داروهای ضدویروسی: مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر که در صورت شروع زودهنگام (در ۷۲ ساعت اول) مؤثرترند.
• کنترل درد: استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد و تب (اجتناب از آسپرین به دلیل خطر سندرم ری).
• مراقبتهای پوستی: استفاده از کمپرس سرد، لوسیون کالامین و آنتی هیستامینها برای کاهش خارش.
• پیشگیری از عفونت ثانویه: تمیز نگه داشتن ناحیه مبتلا و اجتناب از خاراندن.

عوارض احتمالی

• عفونت باکتریایی پوست: ناشی از خارش تاولها.
• درگیری چشمی (زونای چشمی): اگر راش نزدیک چشم باشد، نیاز به مراقبت فوری دارد.
• نورالژی پس از هرپس: درد مزمن عصبی که در کودکان نادر است، اما در نوجوانان ممکن است دیده شود.
• عوارض عصبی: مانند التهاب مغز یا فلج عصب صورت (به ندرت).

پیشگیری

• واکسیناسیون آبله مرغان: واکسن VZV خطر ابتلا به آبله مرغان و subsequently زونا را کاهش میدهد.
• ایزوله سازی: جلوگیری از تماس کودک مبتلا با زنان باردار، نوزادان و افراد دارای نقص ایمنی.
• تقویت سیستم ایمنی: تغذیه سالم و مدیریت بیماریهای زمینهای.

 آیا بیماری زونا کشنده است؟

مقدمه

بیماری زونا (هرپس زوستر) یک عفونت ویروسی ناشی از فعالسازی مجدد ویروس واریسلا زوستر (VZV) است که عامل آبله مرغان نیز محسوب میشود. پس از بهبودی آبله مرغان، ویروس در سیستم عصبی بدن به صورت غیرفعال باقی میماند و ممکن است سالها بعد به دلیل ضعف سیستم ایمنی یا عوامل محرک دیگر دوباره فعال شود. اگرچه زونا معمولاً به عنوان یک بیماری خفیف تا متوسط شناخته میشود، در موارد نادر و در گروههای خاصی از افراد، میتواند عوارض جدی یا حتی مرگبار ایجاد کند.

آیا زونا کشنده است؟

بهطور کلی، زونا به تنهایی و در افراد سالم به ندرت کشنده است. با این حال، عوارض ناشی از این بیماری (به ویژه در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا سالمندان) ممکن است خطراتی برای زندگی ایجاد کنند. موارد مرگومیر مرتبط با زونا اغلب به دلیل عفونتهای ثانویه، درگیری اندامهای حیاتی، یا تشدید بیماریهای زمینهای رخ میدهند.

عوامل خطر برای عوارض کشنده زونا

۱. ضعف سیستم ایمنی:

• بیماران مبتلا به ایدز (HIV)، سرطان (به خصوص لوسمی یا لنفوم)، دریافت کنندگان پیوند عضو، یا افراد تحت شیمی درمانی.
• در این گروهها، ویروس ممکن است به سرعت گسترش یابد و باعث عفونتهای سیستمیک (مانند پنومونی یا انسفالیت) شود.

۲. سن بالا:

• افراد بالای ۶۰ سال به دلیل کاهش ایمنی بدن، بیشتر در معرض عوارض شدید زونا مانند نورالژی پس از هرپس (درد مزمن عصبی) یا عفونتهای باکتریایی ثانویه هستند.

۳. درگیری اندامهای حیاتی:

• زونای چشمی: اگر ویروس به عصب بینایی حمله کند، میتواند باعث زخم قرنیه، آبسیاه، یا حتی نابینایی شود.
• زونای گوشی (سندرم رامسی هانت): درگیری عصب شنوایی و تعادلی ممکن است به فلج صورت، کاهش شنوایی، یا اختلال در تعادل منجر شود.
• درگیری مغز (انسفالیت) یا ریه ها (پنومونی ویروسی): این موارد نادر اما بالقوه کشنده هستند.

۴. عفونتهای باکتریایی ثانویه:

• تاولهای پوستی ناشی از زونا ممکن است توسط باکتریهایی مانند استافیلوکوک یا استرپتوکوک آلوده شوند و باعث ایجاد سلولیت، سپسیس (عفونت خونی)، یا نکروتizing فاسییت (بیماری گوشتخوار) گردند.

آمار مرگ ومیر ناشی از زونا

• بر اساس مطالعات، نرخ مرگ ومیر مستقیم ناشی از زونا بسیار پایین است (کمتر از ۰.۱٪ موارد).
• با این حال، در افراد بالای ۸۰ سال یا مبتلایان به نقص ایمنی شدید، خطر مرگ ناشی از عوارض زونا افزایش مییابد.
• در ایالات متحده، سالانه حدود ۹۶ مرگ مرتبط با زونا گزارش میشود که اغلب به دلیل انسفالیت یا پنومونی رخ میدهند.

پیشگیری از عوارض کشنده زونا

۱. واکسیناسیون:

• واکسن Shingrix (برای افراد بالای ۵۰ سال) و واکسن آبله مرغان (Varivax) خطر ابتلا به زونا و عوارض آن را به شدت کاهش میدهند.
• واکسن Shingrix حتی در افرادی که قبلاً زونا داشته اند نیز مؤثر است و ۹۰٪ از موارد بیماری را مهار میکند.

۲. درمان سریع و به موقع:

• شروع داروهای ضدویروسی (مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر) در ۷۲ ساعت اول ظهور راش، از گسترش ویروس و عوارض جدی جلوگیری میکند.
• کنترل درد و پیشگیری از عفونتهای باکتریایی با استفاده از آنتی بیوتیکهای موضعی یا خوراکی.

۳. تقویت سیستم ایمنی:

• تغذیه سالم، مدیریت استرس، و درمان بیماریهای زمینهای مانند دیابت یا HIV.

نتیجه گیری

زونا در بیشتر موارد یک بیماری خودمحدودشونده است و به ندرت مستقیم باعث مرگ میشود. با این حال، در گروههای پرخطر (سالمندان، افراد دارای نقص ایمنی، یا بیماران مبتلا به درگیری اندامهای حیاتی)، عوارض این بیماری ممکن است تهدیدکننده زندگی باشند. پیشگیری از طریق واکسیناسیون، تشخیص زودهنگام و درمان سریع، کلید کاهش مرگ ومیر مرتبط با زونا است. در صورت مشاهده علائمی مانند تب بالا، تنگی نفس، یا تغییرات هوشیاری در بیمار مبتلا به زونا، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

5 / 5